31 sierpnia 2011

PRZYRODA W OBRAZACH

Góry - Natalia Bartkowska. Fot. MM
Góry - Magdalena Kwiecień. Fot. MM
Bartosz Potęga z lorysą. Fot. MM


Przyroda to ciekawy temat malarski. W Centrum Kultury  w Proszowicach młodzież wzięła udział w warsztatach pod tytułem "Przyroda w obrazach". Malowali między innymi: papugę lorysę górską, biedronkę siedmiokropkę, węża tropikalnego oraz krajobraz górski.

26 sierpnia 2011

PAJĄKI BLISKO NAS


Miniaturowy lew, gotowy do ataku. Fot. MM
Budowa pajęczyny to mozolna praca. Fot. MM
Larinioides sclopetarius

Pająki to ciekawe zwierzęta, snujące swoje sieci w różnych miejscach. Wszystkie są drapieżnikami, pożerającymi swe ofiary w postaci zupki. Pająk kąsa zdobycz i zostawia. Jad rozpuszcza tkanki i zmienia je w swoistą zupę, która zostaje wyssana. Parę dni temu na werandzie obserwowałem kilka różnych gatunków pospolitych u nas gatunków. Szczególnie interesujący okazał się Larinioides sclopetarius, niestety nie doczekał się polskiej nazwy. W naturze zamieszkuje szczeliny kory, rozpadliny i szczeliny skalne, itp. Pospolity, zwłaszcza w zachodniej części kraju, hemisynantrop. W biotopach synatropijnych -  pod mostami, w szczelinach murów, na płotach, w okolicach parapetów i framug okiennych, na werandach, pergolach, altankach, itp. Czasem wchodzi nawet do wnętrza zabudowań (okolice okien, klatki wejściowe budynków). Jest to dość duży pająk ok 3 cm. Zabija duże owady, głównie ćmy, chrząszcze. Aktywny nocą, gdzie czatuje w środku pajęczyny. 
Osnuwik pospolity  ( Linyphia triangularis ) Fot. MM
Osnuwik czatujący na ofiarę. Fot. MM
Krzyżak ogrodowy ( Araneus diadematus ) Fot. MM

13 sierpnia 2011

SZERSZEŃ - ZABÓJCA DOSKONAŁY

Szerszeń - zabójca doskonały. Fot. MM
Typowy deseń owada. Fot. MM
Szerszenie ucztują razem - tu spijają sok sumiaka. Fot. MM
Rzuwaczki przypominają paszczę rozwścieczonego psa. Fot. MM
Szerszeń europejski ( Vespa crabro ) jest największym owadem żądlącym występującym w naszym kraju. Jego ukąszenie jest bolesne, a dla osób uczulonych na jad może być bardzo niebezpieczne. Owady żyją w koloniach, podobnie jak osy i pszczoły. Kolonia posiada królową i robotnice, zajmujące się wszystkimi czynnościami, łącznie z obroną i sprzątaniem gniazda. Szerszeń to zabójca doskonały. Jego ciało ma doskonały kształt i ostrzegawcze kolory. W odwłoku znajduje się żądło i zbiornik z jadem. Żądło może być używane wielokrotnie do rażenia przeciwnika i nie uszkadza się tak jak u pszczół. Dodatkowo ten owadzi rycerz jest uzbrojony w żuwaczki tnące i rozrywające zdobycz. Szerszenie polują na rozmaite owady, które zabijają i zanoszą do gniazda, karmiąc nimi swoje larwy. Polują nawet w nocy.  Urozmaiceniem mięsnej diety jest sok roślin oraz dojrzałych owoców. Kuliste, brązowawe gniazda budowane są z masy drzewnej, pozyskiwanej z kory, suchego drewna, które zostaje przeżute i zmieszane ze śliną. Powstaje w ten sposób masa przypominająca papier. Forteca szerszeni budowana jest w dziuplach drzew, na strychach i w budynkach. Czasami owady są utrapieniem dla ludzi, szczególnie niebezpieczne są dla dzieci. W pobliżu gniazda szerszeni nie należy hałasować i wykonywać gwałtownych ruchów. Owady mogą w każdej chwili zaatakować.
Szerszeń nie ma wielu naturalnych wrogów, są to głównie ptaki - żołny, dzięcioły i inne.
W Chinach żyją ogromne szerszenie azjatyckie ( Vespa mandarinia ), które polują na pszczoły miodne w ich ulach. Zwiadowca podlatuje do ula i znaczy go swoim zapachem. Pszczoły chińskie dobrze o tym wiedzą i zapraszają zwiadowce do środka po czym oblepiają go swoimi ciałami. Zwiadowca ginie z przegrzania. Pszczoły europejskie, które produkują więcej miodu niż chińskie nie posiadają takiej strategii i wszystkie giną napadnięte przez ogromnych napastników. Na świecie istnieje cała masa rozmaitych szerszeni, około 131 gatunków.

9 sierpnia 2011

MROCZEK PÓŹNY

Mroczek w całej krasie. Fot. MM
Typowe czarne uszy i twarz jak u wszystkich mroczkowatych. Fot. MM
Ledwo widoczny kontrast ubarwienia futerka. Fot. MM
Portret mroczka późnego. Fot MM
Mroczek późny ( Eptesicus serotinus ) to nietoperz związany z osiedlami ludzkimi - typowy synantropijny gatunek ssaka. Należy do naszych dużych latających ssaków. Żywi się owadami, które łowi w locie nad polami, łąkami, nad mokradłami, a także w lasach na polanach. Kryjówki letnie w osadach ludzkich. Szczeliny murów, strychy itd. to ulubione miejsca. Mroczek późny charakteryzuje się ciemnobrązowym futerkiem grzbietu i nieco jaśniejszym, żółtawym spodem oraz czarnymi uszami i pyszczkiem. Koziołek kształtu rogalika, tępo zakończony ( ok. 1/3 ucha ). Nietoperzom zagraża brak kryjówek, nie jest to jednak gatunek rzadki czy narażony na spadki liczebności. Zdjęcia które zrobiłem przedstawiają martwego mroczka późnego, który leżał na poboczu drogi i prawdopodobnie rozbił się o rozpędzony samochód. W tego typu kolizjach ginie sporo nietoperzy, ptaków i innych zwierząt.

7 sierpnia 2011

NUROGĘŚ

Ptak na plaży. Fot. MM
Widoczne białe lusterko na skrzydle. Fot. MM
Samica odpoczywała na wysepce. Fot. MM
Wczoraj miałem okazję obserwować samicę nurogęsi ( Mergus merganser ). Ptak należy do rodziny blaszkodziobych ale nie przypomina typowej kaczki. Długi, hakowato zakończony dziób z piłkowanymi krawędziami świadczy o przystosowaniu do konkretnego pokarmu. Nurogęś poluje na ryby, drobne płazy. Samiec różni się od samicy ubarwieniem głowy. Gdy ptak jest podniecony stroszy czub na głowie. Nurogęsi gnieżdżą się w dziuplach drzew. Młode wyskakują z dziupli i udają się w kierunku wody. Ptak, którego obserwowałem, był samicą. Odpoczywała ona na niewielkiej wysepce, poprawiała pióra, później przeniosła się na plażę. Nurogęsi zimują na Bałtyku i czasami masowo można je tam spotkać.

6 sierpnia 2011

NOCNE SPIJANIE SOKU

Wstęgówki ucztujące nocą. Fot. MM
Soki to główny pokarm tych dużych motyli nocnych. Fot. MM
Żywy klejnot - Mieniąca się na zielono ćma - agatówka łobodnica ( Trachea atriplicis ) Fot. MM
Sumiak octowiec ( Rhus Typhina ) to gatunek niewielkiego drzewa rodem z Ameryki Północnej. Do kraju został sprowadzony w celach użytkowych - rośnie w ogrodach, parkach na skwerach. Sok mleczny tej rośliny przyciąga zapachem oraz słodkim smakiem owady. Na początku ciecz jest gęsta i biała, z czasem robi się czarna i twardnieje. Napotkałem na ranę w korze drzewa z której wypływał białawy sok i w dzień było tam mnóstwo owadów. Szerszenie, osy, rozmaite muchy i motyle, a także mrówki raczyły się słodkim nektarem. Ciekawość obserwatora przyrody zaprowadziła mnie w to miejsce uczty o zmierzchu. Zaskoczenie było ogromne kiedy zobaczyłem różne gatunki motyli nocnych - ssących napój swoimi długimi ssawkami. Szczególnie okazałe i piękne były wstęgówki pąsówki (  Catocala nupta   ). Te duże owady są aktywne głównie nocą, w dzień siedzą w ukryciu. Żywią się głównie sokiem psujących się owoców oraz sokiem drzew. Wszystkie te ćmy w świetle latarki miały świecące na złoto oczy. W tej swoistej owadziej stołówce nocą widziałem też komary, złotooki i inne owady. Rano pojawiały się ptaki, które polowały na motyle, ponieważ pod drzewem, na trawie leżały rozrzucone kolorowe skrzydełka. 
 Owady wykrywają tego rodzaju pokarm za pomocą czułków. Zapach niesie się na dużą odległość dostarczając informacji o potencjalnym pokarmie.

4 sierpnia 2011

KULIK WIELKI

Kulik wielki w locie - typowy długi i zagięty dziób. Fot.MM
Żerujące na plaży ptaki. Fot. MM
Stadko pięciu ptaków w locie. Fot. MM
Sensacyjnym odkryciem okazała się obserwacja rzadkiego gatunku - Kulika wielkiego ( Numenius arquata ), którego widziałem pierwszego i drugiego sierpnia br w Witowie gm. Koszyce. Ptaków było pięć. Podleciały na plażę, położoną na prawym brzegu Wisły. Tam chwilę żerowały po czym odleciały. Teraz jest czas przelotów kulików wielkich, czasami można zobaczyć i mniejsze. Te okazałe ptaki lecą do południowo-zachodniej Europy, południowej Afryki. Czasami zimują w Polsce. Duża część zimuje na Wyspach Brytyjskich.
Dziękuję za pomoc Piotrowi Wasiakowi w rozpoznaniu gatunku, ponieważ moje przypuszczenia były tylko prawdopodobne a chciałem się upewnić i teraz wątpliwości się rozwiały. Jednak wstępna dedukcja okazała się wiarygodna. Oby jak najwięcej takich ciekawych i przejmujących dla obserwatorów stwierdzeń ptasich wędrowców.

2 sierpnia 2011

FOTOŁOWY

Ptak z lekkim zaciekawieniem spogląda na obserwatora. Fot. MM
...chwila zapomnienia... Fot. MM
...i powrót do łowów. Fot. MM
Dziś znowu polowałem na zimorodka niedaleko miejsca w którym ma czatownie. Zimorodek czatował na rybkę, a ja czatowałem aż się ładnie ustawi do zdjęcia. Znudzony z lekka oczekiwaniem zaciekawiłem się czaplami siwymi, które przelatywały nad rzeką. Kiedy znów odwróciłem się i popatrzyłem na wyschnięty konar - siedział już na nim, kolorowy ptak. Patrzył się na mnie a ja na niego i owocem tej znajomości jest kilka zdjęć i niezapomnianych chwil na łonie przyrody. Obserwacja ukazuje nam mnóstwo zachowań ptaków w ich naturalnych ostojach. Warto obserwować. Tylko nie należy płoszyć i przeszkadzać zwierzakom w ich codziennym życiu.

1 sierpnia 2011

BLISKIE SPOTKANIA Z PRZYRODĄ - ZIMORODEK

Łowca wypatruje zdobyczy - ukryty w trawie. Fot. MM
Czekanie na zdobycz. Fot. MM
Wyschnięty patyk to doskonały punkt obserwacyjny. Fot. MM
Dziś miałem okazję podglądać polującego zimorodka. Był to samiec - ponieważ cały jego dziób był koloru czarnego. Siedział na patykach blisko rowu wchodzącego do rzeki i polował na owady wodne, drobne ryby. Widszialem także jak siedział na ziemi i podlatywał zawisając w powietrzu. Zimorodki to małe ale piękne ptaki - zamieszkujące doliny rzeczne. Ich pojawienie się obwieszcza cienki ale donośny gwizd.