31 maja 2015

ŻYCIE W GĘSTWINIE - ZAGANIACZ

Niewiele jest ptaków prowadzących silnie skryty tryb życia. Gatunki te są częściej słyszane niż widziane. Nierzadko ruchliwość ptaka w gęstwinie zieleni, dodatkowo utrudnia lokalizację. Ubarwienie tych skrytych gatunków jest często niepozorne, niewyróżniające się w otoczeniu. Kolor piór dodatkowo maskuje w środowisku życia. Do tak unikających obserwatorów ptaków należą między innymi:
jarzębatka, gajówka, zaganiacz, łozówka, trzcinniczek, wąsatka, przepiórka, zielonka, karliczka, kropiatka, wodnik. bąk, bączek.
My skupimy się na zaganiaczu. Oliwkowo-brązowy wierzch ciała, jasne lustro na skrzydle i cytrynowy spód ciała to typowe ubarwienie. Nogi niebieskawo-granatowe. Głos o rozmaitych zwrotkach, z podobnymi, powtarzanymi dźwiękami. Przeważają ksyczące i skrzypiące tony. Piosenka jest głośna i szybko wpada w ucho obserwatora. Sam śpiewający jest niezwykle trudny do wypatrzenia. Zaganiacz śpiewa w dżungli roślin zielnych, krzewów i drzew, tworzących gęste zadrzewienia śródpolne, makię z pojedynczymi drzewami. Unika zwartych lasów. Związany z łozowiskami, topoliskami. Dość płochliwy. Nieczęsto obserwowany. Łatwiej oznaczyć ptaka po głosie. Gniazdo buduje w roślinności. Często jest to niewielki krzew tarniny, dzikiego bzu, kaliny. Jest ono uwite bardzo starannie z traw i rozmaitego włosia. Wplata tam także pajęczyny i meszek z nasion topól i wierzb. W zniesieniu maksymalnie pięć jaj, pokrytych rozmaitymi plamkami.

Śpiewający samiec zaganiacza. Ptak świetnie ukrywa się w gęstwinie. Fot. MM
Kiedy samiec milknie jest nie do wychwycenia. Fot. MM
Środowisko życia zaganiacza. Fot. MM
Typowe miejsce występowania zaganiaczy. Fot. MM

28 maja 2015

ŚPIEW PTAKÓW I KOLORY SAMCÓW - WRÓBLOWE

Wróblowe to ptaki, które najczęściej słyszymy. Czasami trudno jest je wypatrywać w gęstwinie zarośli. Swoją obecność obwieszczają śpiewem. Po co to robią? Czy śpiewają tylko samce? Jak ubarwienie ma się do śpiewu? Na te i inne pytania odpowiemy w tym poście.
Wiele podrodzin wróblowych wcale nie ma predyspozycji do śpiewu. Należą tu między innymi krukowate, których głos nie zachwyca, a wręcz przeraża czy drażni. Kruk ma przenikliwy okrzyk, który niesie się po okolicy echem. Gawron, wrona i kawka kraczą, sroka skrzeczy, podobnie jak sójka i orzechówka.
 U mniejszych wróblowych samce mają różnorodne głosy. Niektóre z nich mogą śpiewać przez większą część dnia i nocy.
Najmilej śpiewające ptaki są raczej niepozorne. Należą do nich słowik, kapturka, kos. Odwrotnością tej tezy jest piękny śpiew ptaków (samców), które są kontrastowo ubarwione - zięba, szczygieł, wilga. Samice wybierają najlepszych  śpiewaków swojego gatunku. Ptak musi być silny, a jego głos głośny, czysty. W większości przypadków najlepiej śpiewający samiec w okolicy jest ojcem wszystkich młodych w tym areale. Jego geny są poszukiwane przez samice, które chcą aby ich potomstwo miało najlepsze cechy.
Czasami śpiewają też samice, podobnie jak samce. Dzieje się tak u dziwonii. Samiec jest czerwono-rubinowy w trzecim roku życia. Przed ostateczną szatą przypomina samicę, a później stopniowo przybywa mu czerwonych piór, poczynając od głowy.
Samce trznadla są niezwykle wytrwałymi śpiewakami. Ich pieśń usłyszymy w upalny dzień, w deszczu, a samiec może przy tym śpiewać z ziemi lub z drzewa. Podobnie ma ortolan.
Pora dnia i nocy decyduje o intensywności śpiewu samców. Najintensywniejszą porą aktywności głosowej jest poranek i wieczór. Kilka minut po zachodzie śpiewają jeszcze kapturki, rudziki. Kiedy zapanuje mrok ptaki milkną. Świerszczak, strumieniówka i brzęczka mogą śpiewać przez całą noc. Podobnie słowik rdzawy i szary. 
Po co ptaki śpiewają? Nie robią tego dla umilenia naszego dnia czy z radości, że jest wiosna i świeci słońce. Głos ma na celu odstraszenie przeciwnika. Ptak zajmujący terytorium obwieszcza innym samcom, że ten skrawek lasu czy łąki jest jego. Samce zwabiają śpiewem samice. Silny, dobrze odżywiony samiec śpiewa głośniej i intensywniej. Wcale nie musi być terytorialny. Jego geny są pożądane bardziej niż samców, które mają terytoria i śpiewają gorzej. Zdrady są na porządku dziennym. Zdradzają zarówno samce jak i samice. Najwięcej pozamałżeńskich skoków w bok wśród samic jest u remizów, pokrzywnicy, płochacza. Wśród samców u słowika, podróżniczka.
Warto obserwować wróblowe, słuchać ich śpiewów.
,
Trznadle śpiewają monotonne pieśni. Fot. MM
Trznadel śpiewający na ziemi. Fot. MM
Samica pokląskwy czeka na owada. Fot. MM
Samiec pokląskwy. fot. MM
Samica pokląskwy. Fot. MM
Śpiewający samiec dzwońca. Fot. MM
Samce zięb śpiewają miłe dla ucha tony. Fot. MM
Samiec zięby. Fot. MM
Kulczyki śpiewają monotonnie. Fot. MM
Kulczyk - samiec. Fot. MM
Dymówka. Jej śpiew należy do najmilszych dla ucha. Fot. MM
Kwiczoł. Fot. MM
Łąki i pola - środowisko życia wielu ptaków. Fot. MM
Samiec ma bardziej czerwone policzki i brew. Fot. MM
Samiec szczygła to klejnot wśród śpiewających. Fot. MM
Gniazdo będzie w jałowcu - makolągwa. Fot. MM
Samiec makolągwy z niezbyt widoczną szatą godową. Fot. MM
Samica z materiałem na gniazdo. Fot. MM
Samiec makolągwy o nieznacznym rysunku. Fot. MM

24 maja 2015

RELACJA Z PIĄTKOWEGO LICZENIA LELKA - PRZEJMUJĄCE POHUKIWANIE

Noc w lesie to pora pełna grozy i niepewności. Człowiek ze swoimi zmysłami jest w nocy poddenerwowany.
Pogoda dopisała, tym razem nie odezwał się żaden lelek. Zawodziły pisklęta puszczyka, chcące jeść. Później usłyszeliśmy przenikliwe i przejmujące pohukiwanie puszczyka uralskiego. Młode sowy szybko zamilkły by nie zostały wykryte.
Udało się zobaczyć w pełni tokującą słonkę. Ptak latał nad lasem i śpiewał.
Ciekawsze gatunki z liczenia lelka:

DERKACZ
PUSZCZYK URALSKI
PUSZCZYK ZWYCZAJNY juv.
SŁONKA
STRUMIENIÓWKA
ŚWIERSZCZAK
SŁOWIK RDZAWY
KUKUŁKA

Niezapomnianych wspomnień dostarczyły także: kozły saren, jelenie, dziki i kilka nietoperzy.
Zapraszam na kolejne Nocne Liczenie Lelka już niedługo.

18 maja 2015

ŁĄKA ŻÓŁTYCH I SZARYCH PTAKÓW

Ptaki łąkowe zadziwiają obserwatora. Często są to szare ptaki, niepozorne i niewidoczne na tle ziemi i roślinności. Takie ptaki łatwo kryją się na polach i łąkach. Ich rysunek na upierzeniu, współgra z fakturą podłoża. Do takich ptaków należy skowronek, potrzeszcz. Ten ostatni szczególnie wpisał się w przyrodę terenów otwartych z miedzami, trawą i zadrzewieniami śródpolnymi.Potrzeszcz jest największym przedstawicielem trznadlowatych w naszym kraju.Suchy, trzeszczący trel tego ptaka możemy usłyszeć już w połowie marca. Samce śpiewają także późną jesienią. 
Drugim ptakiem wpisanym w łąki jest pliszka żółta. Preferuje łąki wilgotniejsze, także znajdujące się blisko stawów, rzek. Śpiew podobny do pliszki siwej, nieco miększy w odbiorze. Samce bardziej kontrastowe, samice bledsze. Występuje mnóstwo podgatunków pliszki żółtej, przez niektórych ornitologów są one uznane za odrębne gatunki. Pliszki żółte żywią się owadami chwytanymi w locie i zbieranymi z traw i roślin. 
Pliszki żółte gniazdują pod kępą traw, rozmaitych roślin zielnych. Gniazdo jest zamaskowane i trudno je odkryć. 
Ptaki często siadają na ziemi, wśród traw lub na krzaku, drzewie lub roślinie.
Pliszka żółta - samica. Fot. MM
Samiec. Fot. MM
Potrzeszcz na polu - zlewa się z otoczeniem. Fot. MM
Mimo jaskrawych barw samiec pliszki świetnie maskują się w środowisku. Fot. MM
Samiec śpiewa z ziemi lub niewielkiej rośliny. Fot. MM

17 maja 2015

RELACJA Z NOCNEGO LICZENIA LELKA - 16 MAJA 2015 - LELEK, BOCIAN CZARNY I NOCNE DUCHY

Nocne Liczenie Lelka to cykl wycieczek, które mają w sobie pewien dreszczyk emocji, tajemniczości. Wszystko odbywa się w zupełnych ciemnościach lasu. Wyobraźnia może wtedy płatać figle. Szczególnie gdy słyszymy różne odgłosy nocy.
Zbiórka - godzina 19.00 przy lesie. Słońce powoli zachodziło i zapadał zmierzch. Ptaki takie jak kapturka, rudzik, kukułka, spiewak, pierwiosnek, piecuszek i wilga - dawały ostatni koncert. Komary gryzły i wlatywały wszędzie - do nosa, ucha, oka. Przerwa kolacyjna była już w lesie. Później wkroczyliśmy w mrok. Szczególnie ciekawa była obserwacja przelatującej słonki, która wydała świszczący głos kontaktowy. Później usłyszeliśmy przeraźliwy ryk kozła sarny. Jak z filmów grozy.
Po przejściu ostatniego etapu wycieczki, na polanie usłyszeliśmy zawodzące pohukiwanie puszczyka zwyczajnego.
Razem 29 gatunków ptaków.
Do najciekawszych należały:
BOCIAN CZARNY - 1 (w locie)
SŁONKA - 1 (w locie)
LELEK - 2 (słyszane)
PUSZCZYK - 1 (słyszany)
DERKACZ - 2 (słyszane)
Prócz ptaków widzieliśmy masę nietoperze z rodzaju borowiec, słyszeliśmy kozły sarny, a także przebiegające dziki. Na drodze blisko lasu przechadzała się łania jelenia.

Dziękuję najdzielniejszym uczestnikom Nocnego Liczenia Lelka

Następne liczenie z poszerzoną trasą już niedługo.
Nie przegap takiej przygody.
Zapraszam

15 maja 2015

NOCNE LICZENIE LELKA - SEZON OTWARTY - ZAPRASZAMY

Już 16 maja o godzinie 19.00 spotykamy się w Lasach Radłowskich aby policzyć lelka, nocnego ducha lasu. Liczenie odbędzie się w Miejscowości Wał Ruda. Parking przy lesie, niedaleko żwirowni.
Zabieramy ze sobą:
- lornetki
- latarki
-aparaty
-prowiant
-buty nieprzemakalne
Dzieci mogą uczestniczyć w akcji pod opieką rodziców. Dojazd na miejsce we własnym zakresie.
Wyniki pierwszej wycieczki poznamy już w niedzielę - późnym popołudniem.
Emocje gwarantowane.
Zapraszamy wszystkich chętnych na Nocne Liczenie Lelka. Wycieczki mają charakter otwarty.
Kontakt jest dostępny w informacji pod tytułem bloga.

9 maja 2015

CZAJKI - POLNE PTAKI

Czajka to ptak łąk i pól. Nie tak częsty jak dawniej. Łąki zanikają na rzecz pól uprawnych. Czajka próbuje się dostosować - lęgnąc się na polach, gdzie ludzie sadzą rzodkiewkę, ziemniaki, sieją zboże. Nie zawsze takie lęgi się udają. Czasami wystarczy czajce trochę podmokłego terenu, gdzie przebiegają rowy melioracyjne czy znajduje się duża kałuża. Po obfitych deszczach pola w niektórych miejscach gromadzą więcej wody, która może tam pozostać przez znaczną część roku. Czajka powoli dostosowuje się do zmian środowiskowych. Jak zniesie środki chroniące rośliny (pestycydy i herbicydy)? Silne stężenie tych środków szkodzi ptakom i innym zwierzętom. 
Obserwowałem wielokrotnie czajki na różnych polach. Maskujące desenie jaj, chronią lęg przed drapieżnikami z powietrza i z ziemi. Para ptaków często przepędza intruzów ze swojego terytorium, gdzie znajduje się gniazdo. 

Galeria polnych czajek - fot. MM









8 maja 2015

ORTOLAN W SŁOŃCU MAJA

Niektóre gatunki ptaków są mało znane z uwagi na skryty tryb życia czy specyficzne upodobanie środowiskowe. Jednym z takich ptaków jest ortolan - przedstawiciel trznadlowatych. Występuje na terenach otwartych, raczej suchych. Pola uprawne (z przewagą roślin okopowych, cebuli, ziemniaków) i łąki kośne to środowisko ortolana. Bliskość lasów i zadrzewień śródpolnych, także mu nie przeszkadza. Jego śpiew jest monotonny, powtarzany przez samca. Mimo mało urozmaiconego głosu ortolan wpisał się do muzycznego kanonu klasyki. Ortolanem zachwycał się Ludwig van Beethoven.
Samica niepozorna. Samiec z szarą głową, żółtym gardłem i wąsem, rdzawą piersią. Dziób cielisty.
Gniazduje na ziemi, wśród kęp traw.

Ortolan - samiec. Fot. MM
Monotonny śpiew samca usłyszymy już na początku maja. Fot. MM

7 maja 2015

CO JE BOCIAN NA ŁĄCE ?

Bocian biały poluje na piechotę. Ptak wypłasza rozmaite zwierzęta, żyjące w trawach. Czasami musi stoczyć bój z dużym gryzoniem i nie zawsze udaje mu się zabić ofiarę. Dotyczy to w szczególności młodych, niedoświadczonych ptaków. Chomik jest bardzo energetycznym posiłkiem, czasami bocian musi go poćwiartować przed połknięciem. Pożywienie bociana białego to szeroki wachlarz smaków. Głównie żywi się gryzoniami (norniki, karczowniki, chomiki, nornice), ssakami owadożernymi (ryjówki, krety, rzęsorki), zjada także: dżdżownice, owady (świerszcze, chrząszcze, turkucie). Bocian zjada wszystko co nadaje się do jedzenia i co podejdzie pod dziób. Na łąkach suchych łapie jaszczurki, zaskrońce. Może złapać i zabić pisklęta ptaków, dorosłego wodnika, kszyka, pisklę kury i kaczki.

Bocian obserwuje co kryje się na łące. Fot. MM
Już pochwyci zdobycz. Fot. MM
Dalej szuka celu. Fot. MM
Spacerek. Fot. MM
Bocian poluje na piechotę. Fot. MM

6 maja 2015

WIRTUOZ WŚRÓD PTAKÓW

Ptasi wirtuozi, o niezwykle wyszukanym śpiewie. Słowiki są doskonałe w modulowaniu i mieszaniu dźwięków. Możemy napawać się ich pieśniami już na początku maja. Słowiki odwiedzają  zarośla, nierzadko porośnięte kwieciem. W Polsce występują dwa gatunki - słowik rdzawy (bardziej popularny) i słowik szary.
Tylko wytrawny słuchacz ptasich  śpiewów, rozróżnia oba gatunki po głosie. Słowik rdzawy jak sama nazwa wskazuje jest bardziej rudy w tonacji kolorów. Szary jest brązowawy z rozmytymi plamami na piersi.
Gniazdo słowika utkane jest nisko nad ziemią lub bezpośrednio na ziemi, w gęstwinie zarośli. Jaja oliwkowe, ciemne. Słowiki żywią się owadami, których nie jedzą inne ptaki. Zjadają też niektóre gatunki ślimaków nagich.
Ptaki mogą śpiewać w dzień i w nocy. Występują w zadrzewieniach śródpolnych, śródrzecznych, zawsze tam gdzie znajduje się ciek wodny - nawet mały rów.
Słowik rdzawy. Fot. MM
Słowik rdzawy jest niepozornym ptakiem o szczególnie barwnym śpiewie. Fot. MM
Śpiewający słowik rdzawy. Fot. MM
Słowik rdzawy w zaroślach. Fot. MM